Historie
Het begin
De ZAC (voluit: Zwolsche Athletische Club) is opgericht op 1 oktober 1893 op initiatief van de toenmalige HBS-scholier Pim Adrian. Hiermee is de ZAC de oudste voetbalvereniging van Zwolle en zelfs één van de oudste voetbalverenigingen van Nederland. De ZAC was een lange tijd de enige voetbalvereniging in Zwolle. Voetballen was in die tijd nog een elitesport, alleen weggelegd voor de jongens uit de ‘betere kringen’. Pas in 1910 ontstond PEC (de voorloper van het huidige FC-Zwolle) en in 1918 werd de Zwolsche Boys opgericht.
Het Vaandel dat als tastbare herinnering in ons clubhuis aanwezig is stamt uit het jaar 1894 toen het door enkele ZAC’ers aangeboden is aan het eerste bestuur waarvan Jasper Warner voorzitter was. Een naam die verbonden is aan de straat op de plaats waar de vorige accommodatie van de ZAC gevestigd was, “de oude Veerweg”.
Naast voetbal en atletiek heeft de ZAC als omnivereniging vele sporten gehuisvest, zoals basketbal, biljarten, bridge, cricket, gymnastiek, handbal, schaatsen, schietsport, tennis, volleybal, wandelen, waterpolo en zwemmen, maar ook minder bekende sporten zoals wielerpolo, zaalrijden en figuurrijden op de fiets. Sporten waar de ZAC vele successen mee behaalde. Basketbal in Zwolle draagt nog steeds de naam ZAC maar is inmiddels een zelfstandige vereniging.
Clublied
Het allereerst Z.A.C. clublied is in vergetelheid geraakt. Desalniettemin geeft het lied een mooi beeld van de sporten die op dat moment beoefend werden.
In 1923 werd ons huidige clublied gecomponeerd door Corn. J. Haeck Jr en te tekst geschreven door J.C. Wartena. Ons clublied wordt nog regelmatig gezongen en heeft nog een steeds veel clubwaarde. Het is een stuk geschiedenis die gekoesterd moet worden.
Het clublied luidt als volgt:
Komt mannen, zingt nu allen mee
Ons lied van de ZAC
Het fier wit en blauw
Dat blijven we trouw,
Wat ook hun lot moog zijn.
Brengen stormen zware strijd,
Vecht dan allen dapper mee.
Buigen zal dan tegenstand
Voor onze ZAC
Komt mannen, zingt nu allen mee
Het lied van de ZAC
Het fier wit en blauw
Dat blijven we trouw,
Wat ook hun lot moog zijn.
Hoezee, hoezee, hoezee,
Voor onze ZAC
De accommodaties
De eerste wedstrijden werden gespeeld op de Turfmarkt. De doelpalen werden bewaard door de sluiswachter van de Menistenbrug voor f 1,- per jaar. Tot 1911 heeft de ZAC rondgezworven in Zwolle en onder andere de wedstrijden gespeeld op de Paaswei (nabij de Beukenallee), het Engelse Werk, de Hanekamp, de Meppelerweg en de Pelikaan.
De eerste voorzitter Jasper Warner heeft jaren geijverd voor de bouw van een eigen sportpark. In 1911 werd het veld aan de Veerallee in gebruik genomen. Tot het vertrek naar ons huidige Jo van Marle Sportpark op 23 november 1996 is het sportpark aan de Veerallee in bezit van de vereniging gebleven. De opbrengst van het oude sportpark heeft er mede voor gezorgd dat we nu beschikken over een fantastische accommodatie. Het ledenbestand is sinds de verhuizing gegroeid tot ruim 800 spelende leden, van wie 150 senioren en 650 jeugdleden. Daarnaast telt onze club ruim 300 niet spelende leden. Hiermee is de ZAC één van de grootste voetbalverenigingen van Zwolle geworden.
Locatie Turfmarkt.
De beroemdheden
Iedereen die een klein beetje affiniteit heeft met voetbal kent de namen van Bep Bakhuys en Jo van Marle.
Bep Bakhuys (1909-1982) was in de jaren ’20 speler van de ZAC. Op negentien jarige leeftijd debuteerde Bakhuys in het Nederlands elftal waar hij in totaal 23 keer voor uitkwam en maar liefst 28 keer scoorde. Bep Bakhuys geniet nog altijd bekendheid door zijn vliegende kopbal in de interland tegen België. Een soortgelijke goal wordt nog altijd de Bep Bakhuysgoal genoemd. Op het oude sportpark van Z.A.C. aan de oude Veerweg is in de nieuwe wijk een straatnaam vernoemd naar Bep Bakhuys.
Jo van Marle (1925-1995) voetbalde bij de Z.A.C. waarvan hij in 1953 voorzitter werd. Hij doorliep diverse bestuursfuncties binnen de afdelingen van de KNVB voor hij in 1980 tot bondsvoorzitter verkozen werd. Hij was ook directeur van het Economisch Technologisch Instituut Overijssel. Hij bleef bondsvoorzitter tot in 1993 en was tevens penningmeester van de UEFA. Een van zijn belangrijkste verdiensten was het, samen met Michel D’Hooghe (voorzitter KBVB), binnenhalen van het Europees Kampioenschap voetbal 2000. Bij zijn afscheid werd hij tot erelid gemaakt door de KNVB. Door zijn algehele verdienste voor het Nederlandsche voetbal mogen wij er trots op zijn dat ons sportpark is vernoemd naar Jo van Marle.
Jasper Warner (1870-1942) was de oprichter en voorzitter van onze mooie vereniging. Twee maanden na de oprichting van Z.A.C. trad hij toe tot het bestuur van de Nederlandsche Voetbal- en Athletiekbond(NVB). Van 1897-1919 was hij bondsvoorzitter van de NVB. Onder zijn bestuur werd de leiding van de Bond gecentraliseerd en geprofessionaliseerd, waardoor het Nederlandse voetbal en de Bond een spectaculaire groei beleefden. In 1904 was hij betrokken bij de oprichting van de Wereldvoetbalbond FIFA. Een jaar later werd de eerste officiële interland van het Nederlands Elftal gespeeld. In 1912 en 1913 bezorgde hij Z.A.C. twee heuse interlands op haar nieuwe sportpark aan de Veerallee. Daarnaast beijverde hij zich voor de verbreiding van de Nederlandse sport in het algemeen. Zo maakte hij onder andere deel uit van sportkoepels als de Nederlandsche Bond voor Lichamelijke Opvoeding (NBvLO) en was een van de initiatiefnemers tot de oprichting van het Nederlandsch Olympisch Comité (NOC). In de jaren twintig trad hij toe tot het Comité 1928, dat belast werd met de organisatie van de Olympische spelen van Amsterdam. Op het oude sportpark van Z.A.C. aan de oude Veerweg is in de nieuwe wijk een straatnaam vernoemd naar Jasper Warner.
De prestaties
De ZAC werd in 1928 kampioen in de oostelijke eerste klasse na een gewonnen beslissingswedstrijd (2-1) tegen Enschede voor maar liefst 17.000 toeschouwers.
De ZAC mocht vervolgens strijden om het kampioenschap van Nederland. Het sportieve hoogtepunt van onze vereniging. Met wedstrijden tegen Feyenoord, Ajax, NOAD en Velocitas eindigde de ZAC uiteindelijk als vierde van Nederland.
Tot en met 2009 heeft het eerste elftal deelgenomen aan de zondagcompetitie. Op 25 maart 2009 heeft de Algemene Ledenvergadering besloten om de zondag te verlaten en over te gaan naar de zaterdag. Dit betekende voor ZAC een nieuw begin. In 2019 is ZAC gepromoveerd naar de 2e klasse.
Het motto van ZAC is “Plezier en Respect”
De ZAC heeft een goede naam en behoud van de goede naam is één van de belangrijkste doelstellingen van de vereniging. Bij de ZAC staan normen en waarden hoog in het vaandel. Ons motto is dan ook: Plezier en Respect. Plezier door een sportieve inzet en een goede samenwerking. Respect voor elkaar. Op en naast het veld. Wie dit motto met woord en daad wil uitdragen is van harte welkom bij de ZAC!
De Gedragscode is vastgelegd in een apart document, te vinden op onze website.
Ereleden
Leden die zich op bestuurlijk gebied op een uitzonderlijke wijze verdienstelijk hebben gemaakt voor de vereniging kunnen worden voorgedragen tot erelid. Onze ereleden zijn:
- Roel Broeksma
- Paul Bouwhuis
- Eef de Groot
- Tonnie Spanhaak
Leden van Verdienste
Leden die zich gedurende meerdere jaren als vrijwilliger zeer verdienstelijk hebben gemaakt binnen de vereniging kunnen worden voorgedragen tot lid van verdienste. Onze leden van verdienste zijn:
- Roel Balk
- Gerard Boerdijk
- Willem Knoops
- Herman Kraijer
- Bert de Leeuw
- Helmuth Mengerink
- Bert Schiphorst
- Hans Schrader
- Hannie Spanhaak-Kraijer
- Willem Spijkerman
- John Kuijer
- Wilco Wittenaar
- Inge Wolke
