Het begin
De ZAC (voluit: Zwolsche Athletische Club) is opgericht op 1 oktober 1893 op initiatief van de toenmalige HBS-scholier Pim Adrian. Hiermee is de ZAC de oudste voetbalvereniging van Zwolle en zelfs één van de oudste voetbalverenigingen van Nederland. De ZAC was een lange tijd de enige voetbalvereniging in Zwolle en mag daarom als enige Zwolse club het Zwolse wapen dragen. Daarom heeft ZAC als geuzennaam "de Wapendragers". Voetballen was in die tijd nog een elitesport, alleen weggelegd voor de jongens uit de ‘betere kringen’. Je kon alleen lid worden als je door iemand werd voorgedragen en moest dan verschijnen voor een ballottagecommissie. Pas in 1910 ontstond PEC en in 1918 werd de Zwolsche Boys opgericht.

Het Vaandel dat als tastbare herinnering in ons clubhuis aanwezig is stamt uit het jaar 1894 toen het door enkele ZAC’ers aangeboden is aan het eerste bestuur waarvan Jasper Warner voorzitter was. Een naam die verbonden is aan de straat op de plaats waar de vorige accommodatie van de ZAC gevestigd was, “de oude Veerweg”.

Omnivereniging
Zoals op het vaandel is te zien, was ZAC een omnivereniging. Naast voetbal en atletiek heeft de ZAC als omnivereniging vele sporten gehuisvest, zoals basketbal, biljarten, bridge, cricket, gymnastiek, handbal, schaatsen, schietsport, tennis, volleybal, wandelen, waterpolo en zwemmen, maar ook minder bekende sporten zoals wielerpolo, zaalrijden en figuurrijden op de fiets. Sporten waar de ZAC vele successen mee behaalde. In 1924 deden zelfs 2 ZAC-ers mee aan de Olympische Spelen in Parijs. Harry de Keyser en Jan de Vries deden mee aan het atletiektoernooi. Harry werd zesde bij de Olympische Tienkamp en Jan liep met zijn team op de 4 x 100 meter naar een wereldrecord in de series en een bronzen medaille in de finale. Basketbal in Zwolle draagt nog steeds de naam ZAC maar is inmiddels een zelfstandige vereniging.

De accommodaties
De eerste wedstrijden werden gespeeld op de Turfmarkt. De doelpalen werden bewaard door de sluiswachter van de Menistenbrug voor f 1,- per jaar. Tot 1911 heeft de ZAC rondgezworven in Zwolle en onder andere de wedstrijden gespeeld op de Paaswei (nabij de Beukenallee), het Engelse Werk, de Hanekamp, de Meppelerweg en de Pelikaan.

De eerste voorzitter Jasper Warner heeft jaren geijverd voor de bouw van een eigen sportpark. In 1911 werd het veld aan de Veerallee in gebruik genomen. Tot het vertrek naar ons huidige Jo van Marle Sportpark op 23 november 1996 is het sportpark aan de Veerallee in bezit van de vereniging gebleven. De opbrengst van het oude sportpark heeft er mede voor gezorgd dat we nu beschikken over een fantastische accommodatie. Het ledenbestand is sinds de verhuizing gegroeid tot ruim 800 spelende leden. Daarnaast telt onze club ruim 300 niet spelende leden. Hiermee is de ZAC één van de grootste voetbalverenigingen van Zwolle geworden. 

Grote namen
ZAC heeft enkele bekende voetballers en bestuurders voorgebracht. De bekendste voetballer is zonder twijfel Beb Bakhuys, die verschillende wedstrijden voor het Nederlands Elftal heeft gespeeld. Onze eerste elftalspeler en voorzitter Jo van Marle schopte het zelfs tot voorzitter van de KNVB en UEFA bestuurder.

Zestig jaren ZAC: 1893 - 1953
Wie meer wil weten over de beginjaren van het bestaan van ZAC, kan zijn of haar hart ophalen bij het lezen van het jubileumboekje Zestig jaren ZAC uit 1953. 

ZAC in oorlogstijd
In 2020, 75 jaar na de bevrijding, schreven we een stuk over ZAC in oorlogstijd en verzetsheld en ZAC-er Willem Lengton.